3/12
Mnogi Beograđani zapravo nikada nisu ni
čuli za tvrđavu Žrnov koja se nekada nalazila na vrhu Avale ...
Pa evo,
da iskoristim ovu priliku da napišem par reči i o tom utvrđenju ... 
Žrnov ili
Žrnovan kako se još zvao, bila je srednjevekovna tvrđava smeštena na
samom vrhu Avale ... 
Pretpostavlja
se da je, još u starom veku, na vrhu Avale postojalo utvrđenje koje su
izgradili Kelti,
a na
čijim su osnovama Rimljani kasnije podigli osmatračnicu da bi
kontrolisali prilaz Singidunumu (današnji Beograd),
ali i da
bi zaštitili svoje rudnike koje su imali na obroncima Avale ...
Od
davnina su na obroncima Avale i na teritorijama okolnih sela iskopavane
rude olova, srebra, gvožđa, cinobarita i žive ... 
Nema dokaza da li je grad živeo u doba Vizantije, ali je gotovo sigurno
da je prvo pravo utvrđenje podignuto
u vreme
despota Stefana Lazarevića (1377-1427), sina kneza Lazara Hrebeljanovića
...
Da li ga je sam Stefan podigao iz temelja ili je samo nadogradio
utvrđenje koje je tu postojalo,
a za koje
neki tvrde da su ga podigli Bugari, naravno da ne postoje precizni
dokazi ...
Najčešća
verzija o poreklu imena Žrnov, koje definitivno jeste slovenskog porekla
(da li srpskog ili bugarskog, ostaje pitanje),
zasniva
se na pretpostavci da je grad dobio ime po žrvnju, ali ne onom običnom,
već po žrvnju za mlevenje rude iz rudnika ...
Sada već kreću konkretniji istorijski podaci, jer su Turci ostavljali
pisane tragove ...
Elem,
Turci Osmanlije zauzimaju Žrnov 1442. godine, ojačavši mu tada istočni i
južni deo bedema ...
Međutim,
već 1444. godine bivaju primorani Segedinskim primirjem na obnovu srpske
despotovine i vraćanje utvrde Srbima ...
Među
vraćenim gradovima, pored Golupca, Kruševca i Novog Brda, našao se i
Žrnov ...
Međutim, nakon smrti Đurađa Brankovića 1456. godine, Osmanlije ponovo
kreću na Srbiju i 1458. godine zauzimaju Žrnov
u
pokušaju da osvoje Beograd, što im ne polazi za rukom ...
Hodi-paša
obnavlja grad Žrnov i proširuje tvrđavu dodatnim bedemom i suvim šancem,
stvorivši
od Žrnova utvrđenje za uznemiravanje Beograda koji je bio pod vlašću
Mađara ...
Tada su
Turci tom utvrđenju nadenuli ime "Havala", što u prevodu znači
"prepreka, smetnja" ...
Tako je i
cela planina dobila ime Avala ...
Mađari su 1515. godine pokušali da zauzmu Žrnov uz pomoć artiljerije,
ali se taj njihov pokušaj okončao potpunim porazom ...
A šest
godina nakon toga, 1521. godine Turci zauzimaju i Beograd ...
Sa padom Beograda Žrnov gubi svoj strateški značaj ...
Ne zna se
do kada se tačno u Žrnovu nalazila vojna posada, ali se pretpostavlja da
je utvrda napuštena u 18. veku,
od kada
je prepuštena zubu vremena ...
Međutim,
u trenutku kad je kralj Aleksandar I Karađorđević odlučio da Žrnov
sravni sa zemljom,
ta
tvrđava je ipak bila daleko od ruine bez istorijskog značaja, o čemu
svedoče i fotografije Žrnova sačinjene iz aviona početkom 20. veka ...
Na ovoj slici se vidi i austrougarski vojnik, tokom Prvog svetskog rata
...
Evo i razglednice sa Avale iz tog doba ... 
A da tvrđava nije pretrpela značajna oštećenja tokom celog Prvog
svetskog rata,
svedoče
fotografije načinjene 1934. godine, pred samo njeno uništenje ...
I sam
kralj Aleksandar I Karađorđević je obišao lokaciju Žrnova pred miniranje
tvrđave ...
Naime, u želji da se maksimalno ubrza izgradnja mauzoleja, rešeno je da
se tvrđava sruši eksplozivom ...
Miniranje
su obavili mineri inženjerijske čete jugoslovenske vojske 18. i 19.
aprila 1934. godine, u tri serije eksplozija ... 
Pre posljednjeg miniranja otkriven je sloj iz rimskog razdoblja ... Tu
je između ostalog nađena i cisterna s pitkom vodom, kao i peć za pečenje
hleba ...
Sve to je
sravnjeno sa zemljom trećom serijom eksplozija, a da prethodno nisu ni
obavljene detaljne arheološke analize ... 
Konačno, evo ga snimak iz aviona načinjen pri kraju izgradnje mauzoleja
...
E sad,
postavlja se pitanje zašto je kralj Aleksandar I Karađorđević odlučio da
sravni Žrnov sa zemljom ...
Zar nije
mogao da spomenik borcima palim tokom Prvog svetskog rata podigne na
nekom drugom mestu,
a da
neznanog junaka ostavi da leži u podnožju Žrnova, gde mu je već bio
podignut spomenik ... 
Odluka o rušenju Žrnova i starog spomenika Neznanom Junaku, te
premeštanje njegovih posmrtnih ostataka u novoizgrađenu kriptu,
ostala je
kontroverzna i do današnjih dana ...
Slično kao i odluka da se na vrhu Lovćena sruši Njegoševa zavetna crkva,
odnosno kapela posvećena Svetom Petru Cetinjskom,
koju je
po svojoj zamisli podigao Petar II Petrović Njegoš 1845. godine, sa
željom da u njoj bude sahranjen,
te da se
umesto nje podigne monumentalni mauzolej, takođe sa kriptom u koju su
premešteni Njegoševi posmrtni ostaci ...
Taj mauzolej Crnogorci zapravo nikada nisu prihvatili kao svoj ... 
Kao ilustraciju te tvrdnje možemo uzeti i onu moju majicu "Šesti susreti
crnogorskih iseljenika - Chicago '88",
na kojoj
je umesto mauzoleja prikazana Njegoševa zavetna crkva ...
Interesantno je da je autor oba kontroverzna monumentalna
spomenika-mauzoleja bio vajar Ivan Meštrović ...
Neki kažu
da je rušenje grada Žrnova i podizanje Spomenika Neznanom Junaku deo
masonske zavere, s obzirom da su i kralj Aleksandar I Karađorđević
i Ivan
Meštrović bili masoni (Kralj Aleksandar je bio Veliki majstor 33.
stepena) ... 
Kao dokaz toj tvrdnji navode zanimljivost da je kralj ceremoniju
polaganja kamena temeljca na Vidovdan 1934. godine otpočeo držeći
srebrni čekić u ruci,
a srebrni
čekić neki smatraju jednim od osnovnih simbola alatki kod masona ...
Takođe, interesantan znak sa formom trougla se nalazi na jednom od
kamena ispred Spomenika Neznanom Junaku ...
Teoretičari zavere time potkrepljuju tvrdnju da je Avala sa Spomenikom
Neznanom Junaku zapravo jedna masonska piramida,odnosno
zaravnjena piramida na kojoj se, umesto vrha, nalazi svevideće oko ...
I konačno, postoji tvrdnja da nakon Drugog svetskog rata Tito nikada
nije dovodio strane delegacije u obilazak Spomenika Neznanom Junaku,
niti je
on lično ikada polagao cveće na taj grob, već je uvek slao druge
predstavnike naše zemlje ...
Međutim
teorije zavere bih ostavio za neku drugu priču, jer u protivnom možemo
završiti i u misticizmu
te
tvrditi da je Avala zapravo drevni Avalon ...
Naime, Avalon je mitsko ostrvo iz legendi o Kralju Arturu na kojem je
iskovan znameniti mač Ekskalibur ...
E sad, s
obzirom na činjenicu da je Avala zapravo bila ostrvo u nekadašnjem
Panonskom moru, te da su na Avali prve rudnike osnovali baš Kelti,
a oni su
zapravo poreklom Srbi koji su naknadno naselili Britansko ostrvo (ime
tog plemena je bilo Skordisci), logički zaključak se sam nameće, zar ne
...
Srbi,
narod najstariji ... 
Jaooooj, Jovane I. Deretiću, smesta napusti moj mozak ... 
Elem, kad razbistrim glavu, mogu da izvedem zaključak da je Aleksandar I
Karađorđević zapravo bio samo jedan najobičniji egocentrični,
nadmeni,
osioni tupadžija, mamlaz i balvan zaluđen monumentalnošću, koji je bio
potpuno nesvesan kulturno-istorijskog nasleđa
i značaja
koji je imala tvrđava Žrnov ...
Otud takva njegova odluka, a kraljeva se ne poriče, jel'te ...
I tako, Kalemegdan ostade da i danas čuva Beograd sa severne strane, ali
Žrnova više nema da čuva Beograd sa južne strane ... 
Auuu, al'
je potrajala ova digresija ...
Elem, da se vratimo u glavni tok reportaže ...
Silazimo sa Spomenika Neznanom Junaku ...
I još jedan pogled na mauzolejski kompleks sa druge strane ...
Malo
uživanja na platou okupanom jesenjim suncem ...
Idemo
polako nazad ka Lesiju ...
Odlična ekološka akcija "Jedno drvo za jednog ratnika 1914-2014",
povodom stogodišnjice od Prvog svetskog rata,
u
organizaciji Srbijašuma i Šumarskog fakulteta Univerziteta u Beogradu,
potpomognuta od strane republičkog ministarstva ... 
Posađeno je 1.300.000 stabala za 1.300.000 rodoljuba koji su dali svoje
živote tokom Prvog svetskog rata ...
